سود و زیان مزارع دیجیتال در خراسان

البته این دستور پس از مطرح شدن انتقادات بسیار به تولید ارز دیجیتال با استفاده از برق ارزان قیمت دولتی صادر شد. استخراج هر بیت‌کوین در ایران برابر با ۳۵۰ میلیون ریال یا به عبارتی ۲۷۰۰ دلار یارانه دولتی برق را به خود اختصاص می‌دهد. با افزایش ماینرها، فشار بر شرکت توانیر بیشتر شده است. براساس آمار، افزایش 38 درصدی این دستگاه‌ها در یک ماه اخیر، موجب شده برنامه‌ریزی توانیر برای توزیع برق برهم خورد.

میلتون فریدمن (برنده نوبل اقتصاد) 10 سال قبل پیش‌بینی هوشمندانه‌ای درباره ارزهای مجازی داشته که باعث کمرنگ کردن قدرت دولت‌ها می‌شود و ممکن است تبعات منفی به همراه داشته باشد. او گفته این ارزها تبدیل به راهی برای توسعه تجارت توسط مردم خواهد شد. به این ارز نوظهر به اصطلاح Cryptocurrency می‌گویند که معادل فارسی «رمز ارز و یا ارز رمزنگاری شده» است.

روزنامه نیویورک تایمز دهم بهمن ماه ۱۳۹۷ گزارشی از توسعه مزرعه‌های استخراج بیت‌کوین در ایران منتشر کرد. در آن گزارش آمده بود یکی از راه‌های مقابله با تحریم‌های مالی و بانکی آمریکا برای ایران، استفاده از ارز‌های دیجیتالی و توسعه مزارع استخراج بیت‌کوین است. مزیت این روش برای ایران این است که پیدا کردن رد نقل و انتقالات مالی در شبکه ارز دیجیتالی به سادگی میسر نیست و وزارت خزانه‌داری آمریکا به راحتی نمی‌تواند از نقل و انتقالات بین المللی مالی ایران در این بخش جلوگیری کند.

به طور متوسط ارزش هر بیت‌کوین در ایران 11 هزار دلار است اما گاهی این رقم به بیش از 16 هزار دلار نیز رسیده که همین موضوع موجب رشد 200 درصدی استخراج ارز دیجیتال از سال گذشته تاکنون شده است. مواردی از استخراج ارز دیجیتال در خراسان رضوی و مشهد هم مشاهده شدهاست و در این گزارش قصد داریم به بررسی ابعاد موضوع با رویکرد محلی بپردازیم و ببینیم فعالیت استخراج کنندگان خراسانی در چه سطحی است و آیا این فعالیت به در معرض خطر قرار گرفتن وضعیت برق مشهد طی هفت گذشته ارتباطی دارد یا نه؟

فعالیت 5 ماینینگ در حاشیه شهر مشهد

به گفته مجید آزیز، روابط عمومی شرکت توزیع برق خراسان رضوی، ‌طی یک ماه اخیر ۱۰ مرکز استخراج ارز دیجیتال در کاشمر، فریمان، چناران و باخرز کشف شده و برق آنها قطع شده است.

در همین هفته گذشته خبر رسید که در سبزوار 24 دستگاه استخراج كننده ارز ديجيتال کشف شده که عامل آن نیز توسط نیروی انتظامی دستگیر شده است.

به گفته علیرضا کاشی، مدیر روابط عمومی شرکت توزیع برق مشهد، در این شهر تخلفی دیده نشده زیرا 81 درصد مشترکین این شهر خانگی هستند و تمایلی به انجام این کار ندارند. کسانی که مزرعه بیت‌کوین راه‌اندازی می‌کنند، به دنبال تعرفه‌ کم مصرف برق هستند. برای آن‌ها استفاده از برق کشاورزی، صنعتی یا دامداری مقرون به صرفه است. این نوع تعرفه برای 10 الی 20 دستگاه ماینر مناسب است.

به گفته کاشی، در حال حاضر 8 مورد ماینر شناسایی شده که تذکرات لازم به آن‌ها داده شده و برق محل نیز قطع شده است. یک واحد شن‌شویی، 3 واحد دامداری و 4 واحد صنعتی؛این واحدها که در حاشیه شهر واقع شده‌اند، کار تولیدی هم انجام نمی‌دادند؛ با این حال، نمی‌توان برای آن‌ها جریمه و یا حکم قضایی صادر کرد. در واقع براساس بخشنامه ابلاغی وزارت نیرو، در صورتی که مشترکی مصرف غیرمتعارف دارد، باید نسبت به قطع برق آن اقدام شود.

وی درباره برخورد با سوءاستفاده‌گران گفته با شناسایی مصرف انشعاب این واحدها، مصرف غیرمتعارف آن‌ها را شناسایی کرده و برای بررسی مساله بازرس فرستادیم. نهایتا نسبت به قطع برق این مشترکین اقدام شدو تا هنگامی که مصرف خود را به حالت متعارف بازنگردانند، برق آن‌ها وصل نخواهد شد.

کم لطفی وزارت نیرو به جوانان؟

اما فعالیت در عرصه استخراج ارز دیجیتال که فشار بسیاری بر مصرف برق کشور ایجاد کرده،  چه ویژگی هایی دارد؟ به سراغ رضا قربانی، یکی از فعالان عرصه بلاکچین و ارزهای رمزنگاری شده و همچنین سردبیر ماهنامه عصر تراکنش میرویم تا ببینیم این تجارت جدید چه ویژگی‌هایی دارد.

قربانی با بیان اینکه وزارت نیرو به جوانان کشور کم‌لطفی می‌کند، تصریح میکند:هر سال تابستان با توجه به پیک مصرف برق، شبکه توزیع برق پاسخگوی این حجم از مصرف نبوده و این مساله بهانه‌ای برای وزارتخانه است؛ یعنی در حال حاضر مشکلاتی در صنعت برق وجود دارد که سالیان سال است که حل نشده و نمی‌شود آن را به گردن صنعتی بیاندازیم که برق مصرف می‌کند. فناوری و اطلاعاتی که باید از کامپیوتر استخراج شود، برق مصرف می‌کند. بنابراین اگر می‌گویند که ماینرهای استخراج بیت‌کوین برق مصرف می‌کند، باید پول مصرف برق آن را بگیرند.

فعالیت ماینینگ یک فعالیت جدید است که پیچیدگی خاص خود را دارد؛ در هر فعالیت جدیدی هم امکان کلاهبرداری و تخلف وجود دارد و نباید این کار را به صورتی جلوه داد که انگار کلا غیرقانونی است.

قربانی دراین‌باره می‌گوید: این مساله نه مواد مخدر و نه مشروبات الکی است امامتاسفانه یک فضای رسانه‌ای ایجاد شده که ماینینگ یک تقلب و تخلف است.

قیمت اصلی برق برای ماینینگ چقدر است؟

قربانی تاکید می‌کند: دولت تاکنون برنامه‌ای برای قانونی کردن صنعت نوظهور ماینینگ نداشته و تنها از رئیس بانک مرکزی و وزیر ارتباطات می‌شنویم که قصد قانونی کردن این نوع ارز را دارند. دعوای اصلی در این صنعت بر مساله استخراج ارز نیست بلکه به نظر می‌رسد تنها به مصرف برق آن مربوط است که نباید برق یارانه‌ای دولت به آن تعلق گیرد و لازم است تعرفه‌های صادراتی برای آن لحاظ شود.این طرح در دولت رد شد اما با بررسی‌های بسیار، به نظر می‌رسد آخرین پیشنهاد که احتمال تصویب آن در دولت زیاد است، تعیین ۷ سنت تعرفه به ازای مصرف هر کیلووات است.

او اضافه می‌کند: تا امروز اساس اقتصاد ما یارانه‌ای بوده است؛ هزینه تولید یک کیلووات برق تولیدی نیروگاه‌های حرارتی کشور، 7209 ریال است. حال دعوای اصلی اینجاست که قیمت اصلی برق چه مقدار باید باشد؟ شرکت توانیر معتقد است که برای این صنعت نمی‌توان برق صنعتی لحاظ کرد چون این نوع برق دارای یارانه است. پیشنهاد هزیته برق مصرفی این صنعت برای هر یک کیلووات 250 تا 720 تومان است؛ یعنی برق را به شیوه صادراتی به فعالان این حوزه اختصاص دهند.

اما سوالی که برای همه پیش می‌آید این است که این ارز تا چه حد قابل اعتماد است؟

وی پاسخ می‌دهد: این سوال همانند این است که بپرسیم تا چه میزان اینترنت قابل اعتماد است؟ اینترنت به ذات خود غیرقابل اعتماد است؛ اینترنت یک ابزار و فضای جدید است که در آن تخلف، تقلب و کلاهبرداری می‌شود اما در همین اینترنت تجارت الکترونیکی اتفاق افتاده و در بستر آن پیام دریافت و ارسال شده و مبادله انجام می‌شود.

برای اولین بار، قدرت در دستان مردم

قربانی با بیان اینکه امروز Cryptocurrency در حال خلق دنیایی جدید است و برای اولین بار ارزهایی خلق شدند که هیچ بانک مرکزی و دولتی پشت آن نیست، تصریح می‌کند: این به معناست که دولت‌ها تمایلی به این نوع ارز ندارند؛ چه در ایران و چه در هر نقطه از جهان چراکه پول به دولت‌ها قدرت می‌دهد. حال برای اولین بار مردم صاحب قدرت می‌شوند؛ یعنی این امکان به وجود آمده که مردم ارزی داشته باشند که هیچ دولتی امضا نکرده است. بنابراین قابل اعتماد بودن این فضا در اختیار خود آن نیست بلکه یک فضایی نو ظهوری است که چالش برانگیز است.